زگیل تناسلی یک بیماری ویروسی است که در سال‌های اخیر بیش از پیش شایع شده است و می‌تواند عوارض بسیار جدی به دنبال داشته باشد. به گزارش روابط عمومی مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا، دکتر سعید آراسته، جراح و متخصص اورولوژی و فلوشیپ پیوند کلیه و عضو تیم تخصصی کلینیک سلامت جنسی مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا درباره منشأ زگیل تناسلی گفت: زگیل تناسلی یک بیماری ویروسی ناشی از ویروس پاپیلومای انسانی (hpv) است. بیش از ۱۷۰ گونه از این ویروس وجود دارد که حدود نیمی از این انواع می‌توانند باعث بروز عوارض و اختلالات در ناحیه تناسلی در هر دو جنس، هم در خانم‌ها و هم در آقایان شوند. این متخصص اورولوژی با اشاره به تقسیم انواع ویروس پاپیلومای انسانی به دو گروه کم‌خطر و پرخطر توضیح داد: گروه کم‌خطر معمولاً باعث ایجاد ضایعات پوستی زگیل‌مانند می‌شوند، اما عوارض تهدیدکننده سلامت به دنبال ندارند. اما گروه پرخطر معمولاً با ضایعات قابل مشاهده همراه نیستند، بیشتر در سطوح مخاطی وجود دارند و با بروز برخی انواع سرطان، در ناحیه تناسلی و همچنین در ناحیه حلق و دهان، همراهی دارند. بنابراین، رعایت کامل اصول بهداشت جنسی و پرهیز از رفتارهای پرخطر جنسی بسیار ضروری است، به‌ویژه در خانم‌ها که انواع پرخطر این ویروس می‌تواند باعث بروز سرطان دهانه رحم شود.

دکتر آراسته در ادامه افزود: اگرچه همه موارد سرطان دهانه رحم یا سرویکس به دلیل ابتلا به ویروس پاپیلومای انسانی نیست، اما مطالعات نشان داده‌اند که حدود هفتاد درصد موارد سرطان دهانه رحم ناشی از این ویروس‌ها، به‌ویژه ویروس شماره ۱۶ است. در آقایان نیز این ویروس می‌تواند باعث بروز سرطان در ناحیه تناسلی، به‌ویژه مقعد شود. در واقع پرعارضه‌ترین نوع این ویروس همان ویروس شماره ۱۶ است. نوع شماره ۶ و شماره ۱۱ نیز انواع شایع از گروه کم‌خطر هستند که بیشتر موجب بروز ضایعات پوستی یا همان زگیل می‌شوند.

عضو تیم تخصصی کلینیک سلامت جنسی ابن‌سینا راه اصلی انتقال ویروس زگیل تناسلی را ارتباط جنسی دانست و گفت: تماس جنسی عمده‌ترین راه انتقال این ویروس است، اما در مواردی، روبوسی و دست دادن و بغل کردن فرد آلوده نیز می‌تواند باعث انتقال شود، هرچند احتمال آلودگی از این راه کمتر است. در واقع راه اصلی انتقال این ویروس تماس پوستی است، اما لازم نیست حتماً ضایعه پوستی قابل رؤیت وجود داشته باشد تا ویروس منتقل شود. گاهی ضایعات بدون علامت‌اند یا بسیار کوچک‌اند یا در محلی قرار دارند که دیده نمی‌شوند. به همین دلیل، اگر یکی از زوجین مبتلا شود، احتمال انتقال ویروس به دیگری بسیار زیاد است و حتی استفاده از کاندوم هم مصونیت کامل ایجاد نمی‌کند. بنابراین، تنها راه پیشگیری رعایت اصول بهداشتی و پرهیز از داشتن هرگونه رابطه جنسی خارج از ازدواج است.

این متخصص اورولوژی درباره ضایعات پوستی این ویروس توضیح داد: ضایعات پوستی این بیماری معمولاً حالت گوشتی دارند و می‌تواند تکی یا متعدد، شبیه گل‌کلم و یا پایه‌دار باشند. ضایعات زگیل تناسلی در ناحیه تناسلی و یا در دهان و حلق بروز پیدا می‌کنند و با زگیل‌های معمولی که در پوست دیگر نواحی بدن رشد می‌کنند، تفاوت دارند. در واقع داشتن زگیل در پوست دیگر نواحی، مثلاً دست یا صورت، به معنای ابتلا به زگیل تناسلی نیست.

دکتر آراسته درباره روش‌های تشخیص زگیل تناسلی گفت: هیچ نوع آزمایش خون اختصاصی برای تشخیص این بیماری ویروسی وجود ندارد. زگیل تناسلی با معاینه فیزیکی و بر اساس بررسی ظاهر ضایعات پوستی تشخیص داده می‌شود. در موارد محدودی که تشخیص با تردید همراه باشد، نمونه‌برداری بافتی برای تشخیص قطعی نوع ضایعه انجام می‌شود.

عضو تیم تخصصی کلینیک سلامت جنسی ابن‌سینا در خصوص درمان زگیل تناسلی توضیح داد: متأسفانه هیچ راهی برای درمان و ریشه‌کنی این ویروس وجود ندارد. در مواردی ممکن است سیستم ایمنی بدن ظرف یک تا دو سال پس از ابتلا این ویروس را از بین ببرد، اما گاهی سیستم ایمنی قادر به مقابله با این ویروس نیست. درمان‌های موجود نیز فقط مبتنی بر از بین بردن یا کاهش ضایعات پوستی‌اند تا بار ویروس و احتمال انتقال آن کمتر شود. برای از بین بردن ضایعات پوستی یا زگیل‌ها روش‌های مختلفی وجود دارد. برخی محلول‌ها و پمادها وجود دارند که با تجویز پزشک، فرد می‌تواند در منزل استعمال کند. برخی محلول‌ها نیز هستند که باعث متلاشی شدن سلول‌های زگیل یا توقف تولید فاکتورهای رشدی ویروس می‌شوند. این نوع محلول‌ها حتماً باید در مطب‌ها یا کلینیک و توسط کادر پزشکی استفاده شود، زیرا در صورت استفاده نادرست می‌تواند بافت‌های سالم اطراف ضایعه را دچار آسیب کند. روش دیگر، برداشتن ضایعات پوستی از طریق فریز کردن یا لیزر است.

دکتر آراسته در ادامه یادآور شد: انتخاب روش از بین بردن ضایعات پوستی زگیل تناسلی به محل، نوع و گستردگی ضایعه بستگی دارد و تشخیص روش مناسب بر عهده پزشک است. اما نکته‌ای که باید به آن توجه داشت این است که از بین رفتن ضایعات پوستی به معنی از بین رفتن کامل بیماری نیست. نخست به این دلیل که ممکن است فرد علاوه بر انواع کم‌خطر ویروس که موجب بروز ضایعات پوستی می‌شوند، مبتلا به انواع پرخطر هم باشد و دوم اینکه از آنجا که ویروس همچنان در بدن وجود دارد، ممکن است ضایعات دوباره عود کنند یا در نقاط دیگر بروز کنند. بنابراین، افراد مبتلا، به‌ویژه خانم‌ها، حتی پس از رفع یا برداشتن ضایعات پوستی، حتماً باید زیر نظر پزشک متخصص زنان چک‌آپ‌های منظم دوره‌ای را انجام دهند.

این متخصص اورولوژی درباره واکسن‌های موجود hpv  توضیح داد: هیچ واکسنی برای پوشش دادن همه انواع ویروس پاپیلومای انسانی وجود ندارد، اما اکنون سه واکسن ۲ظرفیتی، ۴ظرفیتی و ۹ظرفیتی برای hpv وجود دارد. واکسن دوظرفیتی دو نوع ویروس ایجاد کننده سرطان را پوشش می‌دهد. واکسن چهارظرفیتی که گارداسیل نام دارد، علاوه بر آن دو نوع ویروس ایجاد کننده سرطان، دو نوع دیگر را نیز که ایجاد کننده ضایعات پوستی‌اند، پوشش می‌دهد. واکسن نه ظرفیتی که گارداسیل۹ نام دارد، افزون بر چهار نوع قبلی پنج نوع دیگر از ویروس‌های پاپیلومای انسانی را نیز پوشش می‌دهد. آنچه اکنون در کشور ما در دسترس است، همان واکسن چهارظرفیتی یا گارداسیل است.

وی در ادامه درباره بهترین زمان دریافت واکسن hpv گفت: این واکسن از سن ۹ سالگی قابل تجویز است، اما بهترین سن دریافت چه در دختران و چه در پسران، سنین ۱۱ تا ۱۲ سالگی و حداکثر تا سن ۱۵ سالگی است. در این سنین دریافت ۲ دوز واکسن به فاصله شش ماه تا یک سال کافی است. اما اگر دریافت واکسن پس از ۱۵ سالگی باشد، ۳ دوز با فواصل دو ماه و شش ماه لازم است. البته، اگر فرد رابطه جنسی نداشته باشد تا سنین ۲۶-۲۷ سالگی و حتی سنین بالاتر هم می‌تواند واکسن گارداسیل را دریافت کند. بسیار مهم است که واکسن در زمان مناسب، یعنی تا پانزده سالگی و یا دست‌کم پیش از شروع رابطه جنسی دریافت شود. زیرا اگر فرد مبتلا به ویروس شود، حتی آن انواعی از ویروس که واکسن گارداسیل آنها را پوشش می‌دهد، دریافت واکسن هیچ اثری نخواهد داشت.

دکتر آراسته در خصوص عوارض این واکسن افزود: برخی ممکن است فکر کنند واکسیناسیون علیه این بیماری در سنین پایین ممکن است باعث افزایش رفتارهای پرخطر جنسی شود، اما مطالعات گسترده و بلندمدت نشان داده‌اند که چنین پیامدی به دنبال ندارد. همچنین، مطالعات گسترده به‌وضوح نشان داده‌اند که دریافت واکسن گارداسیل هیچ‌گونه اختلالات عصبی، ایمنی، انعقادی و ... را به همراه ندارد و این واکسن کاملاً ایمن است.

عضو تیم تخصصی کلینیک سلامت جنسی ابن‌سینا در پایان یادآور شد: متأسفانه این بیماری شیوعی گسترده دارد و همان‌طور که اشاره شد، می‌تواند پیامدهای جدی مانند سرطان در ناحیه تناسلی، به‌ویژه سرطان دهانه رحم در خانم‌ها و همچنین، سرطان‌های حلق و دهان را به دنبال داشته باشند. افزون بر اینها، برخی مطالعات نشان داده‌اند که ابتلا به برخی انواع این ویروس می‌تواند باعث کاهش کیفیت اسپرم و در نتیجه، کاهش قدرت باروری در مردان شود. از آنجا که این بیماری هیچ درمانی ندارد، مهم‌ترین و مؤثرترین راه مبارزه با آن پیشگیری است. بنابراین، همه شهروندانی که به لحاظ جنسی فعال هستند، باید کاملاً اصول بهداشتی را رعایت کنند و از هر نوع رابطه جنسی پرخطر و خارج از ازدواج پرهیز کنند.