خداحافظی با ناباروری به کمک رحم اجاره ای

رحم اجاره ای یا جایگزین یکی از انواع روش های کمک باروری است؛ روشی که جنین ژن هایش را از پدر و مادر اصلی خود دریافت می کند اما 9 ماه زمان بارداری را در درون رحم شخص ثالث-زن حامل- سپری می کند.

 برخی از زنان به صورت ژنتیکی یا مادرزادی یا در اثر آسیب و جراحی فاقد رحم هستند. گاهی نیز رحم دچار مشکلات ساختاری است.  در برخی موارد هم رحم مشکلی ندارد اما بارداری به دلایل بیماری‌ های خاص و زمینه‌ای برای خانم ها ناممکن یا خطرناک است. در این موارد می توان از روش رحم جایگزین برای بارداری استفاده کرد؛  روشی که جنین ژن هایش را از پدر و مادر اصلی خود دریافت می کند اما 9 ماه زمان بارداری را در درون رحم شخص ثالث-زن حامل- سپری می کند.

دکتر آتوسا کریمی، عضو هیات علمی پژوهشگاه ابن سینای جهاددانشگاهی در این خصوص به خبرنگارسیناپرس گفت: رحم اجاره ای یک گزینه ای برای زوجینی است که قصد فرزندآوری دارند در حالی که خانم شرایط بارداری را ندارد.

این جراح زنان و فلوشیپ نازایی به این شرایط اشاره کرد و افزود: خانمی که از ابتدا رحمش کوچک بوده یا بافت های اندام رحمی اش تشکیل نشده یا دارای برخی از ناهنجاری ها است، می تواند از روش کمک درمانی رحم جایگزین استفاده کند. مثلا خانم تخمدان دارد می تواند از تخمک خودش استفاده کند اما رحمش تشکیل نشده یا اگر تشکیل شده اندازه اش خیلی کوچک است یا رحمش نمی تواند اندازه مناسبی برای بارداری داشته باشد، می تواند با استفاده از این روش درمانی اقدام به فرزندآوری کند.

وی اظهارداشت: یک گروه از زنان نیز به دلیل ابتلا به بیماری های خاص باید از این روش استفاده کنند مثلا ممکن است فرد بیماری سرطان رحم داشته باشد یا به علت تصادف و ایجاد آسیب در ناحیه شکم و لگن با انجام عمل جراحی رحمش را برداشته باشند. همچنین ممکن است خانمی فیبروم خیلی بزرگ همراه با عوارضی مانند کم خونی و فشار روی کلیه اش داشته باشد که پزشکان مجبور شده اند رحم او را بردارند. این عوامل باعث می شود تا این گروه از خانم ها برای فرزندآوری از رحم جایگزین استفاده کنند.

کریمی ادامه داد: خانم هایی هم که مکررا دچار زایمان های زودرس هستند (مثلا زایمان شان در شش هفته اتفاق افتاده است) یا نارسایی دارند و رحم شان مناسب نیست نیز باید از رحم جایگزین استفاده کنند.

به گفته وی، گاهی اوقات خانم رحم و تخمدان دارد اما مبتلا به بیماری زمینه خاصی است که نمی تواند بارداری را تحمل کند مثلا برخی از خانم ها ممکن است یک بیماری قلبی خاصی داشته باشند و نتواند شرایط بارداری که حجم خون زیاد می شود و به قلب فشار می آورد را تحمل کنند این افراد هم می توانند از رحم جایگزین استفاده کنند.

این عضو هیات علمی پژوهشگاه ابن سینا خاطرنشان کرد:خانمی که سنش بیش از چهل و نه سال است و تصمیم به بارداری دارد نیز بهتر است از یک رحم جایگزین استفاده کند زیرا پس از چهل و نه سالگی معمولا دیگر سیستم بدن نمی تواند دوران بارداری را به راحتی تحمل کند و باید از رحم جایگزین( رحم خانم با سن کمتر) استفاده کند.  

خانم های صاحب رحم باید چه خصوصیاتی داشته باشند؟

کریمی در پاسخ به این سوال که خانم هایی صاحب رحم باید چه شرایطی داشته باشند؟ گفت: ابتدا باید از این خانم هایی که قصد دارند به خانواده های دیگر که صاحب فرزند شوند، تقدیر کنیم؛ این افراد به زوجی که شرایط رحم ندارد،  اجازه می دهند صاحب فرزند شوند. انجام این کار بسیار پسندیده و مورد احترام است.

این جراح زنان و فلوشیپ نازایی درگفتگو با سیناپرس عنوان کرد: خانم هایی که می خواهند رحم شان را به عنوان رحم جایگزین استفاده شود باید حداقل سی و حداکثر سی و دو سال سن داشته باشند. همچنین آنها باید حداقل یکبار بارداری موفق داشته باشند یعنی بارداری شان را تا آخر به انتها رسانده اند و دچار بارداری زودرس یا عوارض بارداری نشده باشند. آنها باید یک فرزندی با وزن، شرایط و حاملگی نرمال به دنیا آورده باشند. پس از آن آزمایش کلی و عادی مانند  تیروئید، قندخون، کم خونی از این افراد گرفته می شود تا چنانچه اگر نیاز به مداوا داشتند، درمان شوند.

به گفته وی، این خانم ها از نظر  بیماری های عفونی مانند انواع هپاتیتB، هپاتیتC و هپاتیت A  و از نظر بیماری های منتقله جنسی و عفونی مانند سرخک،  سرخجه و آبله مرغان مورد آزمایش قرار می گیرند تا متخصص زنان و فلوشیپ نازایی متوجه شود آیا این فرد نسبت به بیماری ها ایمنی دارد یا خیر. اگر ایمنی ندارد، انجام واکسیناسیون برای او توصیه می شود. معمولا از این افراد تست عدم اعتیاد نیز گرفته می شود.

کریمی خاطرنشان کرد: همچنین وزن این افراد باید نسبت به قدشان نرمال باشد؛ زنانی که افزایش وزن خیلی زیاد یا کاهش وزن بسیار شدیدی دارند و در محدوده نرمال نیستند گزینه مناسبی برای رحم جایگزین نیستند زیرا عوارض بارداری در آنها زیاد است.

وی به ادامه مراحل درمانی این روش اشاره کرد و گفت: معمولا داروهای هورمونی به این زنان داده می شود و از زوجی که صاحب جنین هستند  آی وی اف ( لقاح خارج از رحمی) و میکرواینجکشن ( تزریق درون سیتوپلاسمی اسپرم) انجام می شود. سپس به خانمی که صاحب جنین است
 داروهای آی وی اف  تزریق می شود. وقتی تخمک های زوج به اندازه مناسب رسید.  با جراحی عمل تخمک گیری انجام و سپس جنین در محیط آزمایشگاه تشکیل می شود.  در نهایت اگر زن صاحب رحم با غربالگری مشکلی از نظر کم کاری یا پرکاری تیروئید، میزان قند خون، رفتار پرخطر مانند اعتیاد، استعمال سیگار و قلیان یا مصرف نوشیدنی الکلی،  سابقه خانوادگی بیماری خاصی نداشته باشد، متخصص نازایی با تجویز داروهای هورمونی خاص، رحم این فرد  را برای انتقال جنین  آماده می کند.

این عضو هیات علمی پژوهشگاه ابن سینا بیان کرد: زمانی که مشخص شود ضخامت لایه آندومتر رحم ( لایه ای که جنین در آن لانه گزینی می شود) با انجام چندبار آزمایش سونوگرافی به اندازه کافی رسیده است، جنین به داخل رحم خانم صاحب رحم انتقال داده می شود. پس از انتقال جنین به داخل رحم نیز یک سری داروهای هورمونی و مورد نیاز برای خانم رحم جایگزین تجویز می شود. پس از حدود دو هفته از انتقال جنین نیز آزمایشگاه بارداری گرفته می شود.

وی خاطرنشان کرد: در آزمایش بارداری اگر آزمایش مثبت باشد، مراقبت های بارداری برای خانمی که رحم جایگزین دارد، انجام می شود. پس از آن بارداری با شرایطی که وجود دارد تا هنگام زمان زایمان ادامه پیدا می کند.

کریمی درباره موفقیت این روش درمانی به سیناپرس گفت: موفقیت این روش درمانی تقریبا حدود چهل و پنج تا پنجاه درصد است.

گفتگو: فرزانه صدقی