زنان باردار و مادران شیرده بدون دلواپسی واکسن کووید-۱۹ را تزریق کنند
آنچه زنان از واکسن کرونا باید بدانند
با ادامه روند واکسیناسیون، همچنان اما و اگرهای زیادی در ذهن مردم درباره واکسن کرونا و عوارض ناشی از تزریق آن وجود دارد. آن‌قدر اخبار ضدونقیض و شایعه‌های ریز و درشت خبری بر ذهن مردم اثر گذاشته است که همچنان برخی افراد از تزریق واکسن واهمه دارند با وجود آن‌که می‌دانند ایمن‌ترین راه خروج پیروزمندانه از نبرد عمومی با کووید-۱۹، واکسیناسیون همگانی است. با وجود این تمام بررسی‌های انجام شده تاکنون نشان داده واکسن‌های کرونای موجود در دنیا و نیز در کشورمان، همگی اثر نزدیک به صددرصد در پیشگیری از مرگ ناشی از ابتلا به کووید-۱۹ دارند. یعنی ممکن است فردی با وجود تزریق واکسن مبتلا به کرونا بشود اما در خطر مرگ قرار نخواهد گرفت. به بیان دیگر این واکسن‌ها در پیشگیری از شیوع بیماری بین ۶۰ تا ۹۵درصد مؤثر هستند و بی‌شک وقتی واکسیناسیون در توده‌های زیادی از مردم انجام شود، می‌تواند در جلوگیری از همه‌گیری کووید کمک مؤثری کند. از این رو در گفت‌وگو با دکتر مهرناز بانو اشرفی گنجوی، متخصص بیماری‌های عفونی و دکتر فیروزه بلاش، متخصص زنان و نازایی تلاش کرده‌ایم پاسخ رایج‌ترین پرسش‌های معمول زنان را درباره واکسن کرونا جویا شویم.
بارداران، مجاز به تزریق واکسن کرونا هستند؟
دکتر اشرفی گنجوی: مادران باردار و شیرده هر دو می‌توانند تحت واکسیناسیون کرونا قرار گیرند. توصیه می‌شود مادران باردار حتما واکسن کرونا را دریافت کنند، زیرا ابتلا به کووید ــ ۱۹ حین بارداری خطر زایمان زودرس را به‌خصوص در کسانی که بیماری را با شدت می‌گیرند، وجود دارد و با وجود آن‌که هیچ نقص مادرزادی مرتبط با کووید در جنین مادران مبتلا به کرونا، شناسایی نشده است، انتقال ویروس حین بارداری از مادر به جنین امکان‌پذیر است.
دکتر بلاش: در آمریکا طی سه ماهه اخیر، ده‌ها هزار واکسیناسیون در خانم‌های باردار انجام شده و هیچ گونه عارضه‌ای تاکنون از خود به‌جا نگذاشته است. بر این اساس خانم‌های باردار می‌توانند بدون دلواپسی واکسن بزنند و به کسانی که اندکی محتاط‌تر هستند، توصیه شده در سه ماهه اول از تزریق واکسن پرهیز کنند اما خانم‌های بارداری که با توجه به شرایط کاری‌شان در معرض ابتلا به کرونا هستند، حتما باید واکسن بزنند.
آیا تزریق واکسن کرونا برای جنین یا باردار عوارضى ندارد؟
دکتر اشرفی گنجوی: تزریق واکسن کرونا با عوارض بر جنین یا باردار از جمله زایمان زودرس و سقط همراه نیست. تزریق واکسن در دوران شیردهی نیز منعی ندارد و آنتی‌بادی‌های تولید شده در بدن مادر می‌تواند از طریق شیر، نوزاد را نیز ایمن کند. البته اگر مادری به‌تازگی زایمان کرده است، توصیه می‌شود قدری صبر کند و بعد از گذشت مدتی از زایمان اقدام به واکسیناسیون کرونا کند و تا واکسینه‌شدن و حتی پس از آن، شیوه‌نامه‌های بهداشتی را برای پیشگیری از ابتلا با جدیت دنبال کند.
دکتر بلاش: عوارض تزریق واکسن کرونا در بارداران مشابه افراد معمولی است. خطر سقط و زایمان زودرس با واکسن کرونا افزایش پیدا نمی‌کند اما در خانم‌های بارداری که کرونا می‌گیرند احتمال زایمــــان زودرس، پاره‌شدن کیسه آب و ایجاد مسمومیت بارداری محتمل‌تر است. با توجه به خطر ابتلا به بیماری کرونا، تزریق واکسن کووید‌-۱۹ در بارداران ضرورت پیدا می‌کند. پیش از تزریق واکسن هم نیاز به انجام اقدام خاصی ندارند.
عوارض احتمالی تزریق واکسن در بارداران چیست؟
دکتر اشرفی گنجوی: واکسن‌های ام‌آران‌ای (mRNA) کرونا هیچ ذره ویروسی ندارند و کاملا بی‌خطر هستند. کما این‌که بدن ما ذرات ام‌آران‌ای مورد استفاده در واکسن را از بین می‌برد و بعید است این ذرات به جفت برسند یا از آن عبور کنند. مصونیتی که در یک فرد باردار از طریق واکسن ایجاد می‌شود از جفت عبور کرده و نوزاد را بعد از تولد ایمن می‌کند. عوارض جانبی تزریق واکسن در دوران بارداری بسیار اندک است. شایع‌ترین عارضه آن ایجاد تب حدود یک‌درصد تا ۳درصد بعد از دریافت دوز اول و حدود ۱۵ تا ۱۷درصد بعد از دریافت دوز دوم خواهد بود که این عارضه هم با مصرف استامینوفن قابل کنترل است.
دکتر بلاش: شایع‌ترین عوارض واکسن، درد محل تزریق، سردرد، خستگی، لرز، تب و درد مفاصل است. اینها عوارض کم‌اهمیتی هستند که با مصرف استامینوفن کنترل می‌شوند.
آیا طى درمان ناباروری تزریق واکسن کرونا ممنوعیت دارد؟
دکتر اشرفی گنجوی: تزریق واکسن کرونا طی درمان ناباروری منعی ندارد و اگر زنی که قصد بارداری دارد پس از واکسیناسیون نیازی به اجتناب از بارداری ندارد، این واکسن روی باروری تاثیر منفی ندارد.
دکتر بلاش: کسانی که طی مراحل درمان ناباروری هستند منعی برای تزریق واکسن ندارند. حتی اگر پس از تزریق واکسن مشخص شد فرد باردار است دچار مشکل نخواهد شد.
کدام دسته از خانم‌ها نباید واکسن بزنند؟
دکتر اشرفی گنجوی: خانم‌هایی که به‌تازگی زایمان کرده‌اند بهتر است واکسن کرونا را با تاخیر دریافت کنند. توصیه می‌شود اگر مادری حین بارداری، واکسن آنفلوآنزا و واکسن سیاه‌سرفه را دریافت می‌کند، ۱۴روز فاصله‌گذاری بین تلقیح این واکسن‌ها با واکسن کرونا را رعایت کند. البته واکسیناسیون کرونا در سه‌ماهه دوم بارداری که خطر طبیعی سقط جنین کمتر است، توصیه می‌شود.
دکتر بلاش: کسانی که آلرژی به غذا و دارو دارند با خیال راحت واکسن بزنند. اما کسانی که حساسیت شدید به واکسن‌های مشابه قبلی (آنفلوآنزا) داشته‌اند یا درحال‌حاضر مبتلا به کووید - ۱۹ هستند یا این‌که هنوز چهار تا شش هفته از ابتلایشان نگذشته است، نباید واکسن بزنند. حتی کسانی که به‌صورت حاد مبتلا به کرونا شده‌اند بعد از چهار تا ۱۰ هفته می‌توانند واکسن تزریق کنند.
خانم‌هایی که بیماری‌های خاص دارند واکسن بزنند؟
دکتر اشرفی گنجوی: تزریق واکسن در سرطان‌های زنان با واکسن‌های حاوی ویروس کشته‌شده کرونا (که غیرفعال هم نامیده می‌شوند) مثل سینوفارم توصیه می‌شود. تزریق این واکسن به بروز اختلالات در روند درمان سرطان منجر نخواهد شد.
دکتر بلاش: افراد مبتلا به دیابت مشکلی برای واکسیناسیون ندارند. کسانی که کورتون مصرف می‌کنند هم فقط باید دوز کورتون‌شان را کم کنند و واکسن بزنند، زیرا دوز بالای کورتون با ایجاد ایمنی حاصل از واکسن ممکن است تداخل پیدا کند. کسانی که بیماری‌های خودایمنی دارند احتمال بسیار کمی دارد که تزریق واکسن برایشان مشکلی ایجاد کند.
کسانی که بیماری‌های زمینه‌ای با حالت عطسه، آلرژی و آسم دارند با اطمینان خاطر می‌توانند واکسن بزنند. کسانی که داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی مصرف می‌کنند مثل مبتلایان به سرطان از دو هفته قبل از واکسیناسیون، داروهایشان را قطع کنند و تا دو هفته بعد از تزریق واکسن هم از داروهایشان استفاده نکنند. با این حال، کسانی که بیماری‌های خاص دارند بهتر است با پزشک‌شان مشورت کنند تا زمان مناسب برای تزریق واکسن را تعیین کند. حتی کسانی که قرار است جراحی شوند بهتر است دو هفته قبل از جراحی‌شان واکسن بزنند.
غربالگری‌های زنانه پیش از تزریق واکسن انجام شود؟
دکتر بلاش: بهتر است پیش از تزریق واکسن، غربالگری زنانه انجام شود. این غربالگری هم به شناسایی زودرس بیماری‌های خاموش و خفته فرد کمک خواهد کرد تا در زمان مناسب اقدامات درمانی شروع شود و شخص را از این‌که چه نوع واکسنی بهتر است دریافت کند، آگاه می‌کند. زیرا در صورت یافتن علائم یا کوچک‌ترین علامتی مبنی‌بر وجود مراحل اولیه سرطان، تلقیح واکسن‌های غیرفعال بهترین گزینه خواهد بود.
آیا تورم غدد لنفاوى زیربغل از عوارض تزریق واکسن کرونا است؟
دکتر اشرفی گنجوی: خیر. تورم غدد لنفاوی از عوارض جانبی واکسن کرونا نیست و تا به حال این عارضه در هیچ منبعی در پی تزریق واکسن کرونا ذکر نشده است. بااین‌حال لازم است در صورت مشاهده هرگونه علامتی بعد از تزریق واکسن، فرد واکسینه‌شده با پزشک خود مشورت کند و مورد ارزیابی دقیق قرار بگیرد.