تحمیل 9 هزار ناهنجاری به جامعه با حذف غربالگری
عضو تیم پژوهشی پژوهشگاه ابن سینای جهاددانشگاهی؛
تحمیل 9 هزار ناهنجاری به جامعه با حذف غربالگری
چندی پیش مجلس طرح حذف غربالگری جنین را در دستور کار خود قرار داد؛ طرحی که با انتقادهای بسیاری همراه بود.
بازخورد این خبر باعث شد رئیس کمیسیون مجلس اعلام کند این طرح جدی نیست و فقط در حد یک پیشنهاد است اما گویا این طرح در مجلس پنهانی تصویب شده و اکنون در انتظار تایید شورای نگهبان است. اهمیت این مساله باعث شد در هفته جمعیت و باروری سالم گزارشی پیرامون این مساله ترتیب دهیم

دکتر شهرزاد هاشمی، عضو تیم پژوهشی پژوهشگاه ابن سینای جهاددانشگاهی در گفتگو با خبرنگار سیناپرس گفت: به طور کلی هدف اصلی ما سلامت جامعه و جمعیت است؛ هرچند هم اکنون بحث افزایش جعیت اهمیت زیادی دارد اما باید جمعیت سالم را در کشور افزایش دهیم. باید جمعیت کشور با انجام غربالگری سلامت جنین و شناسایی ناهنجاری های شدید افزایش پیدا کند.

این فلوشیپ طب مادر و جنین (پریناتولوژی) افزود: هم اکنون غربالگری سلامت جنین شامل یک سری ابزارهاست و سلامت جنین با انجام سونوگرافی، آزمایش خون و ژنتیک مورد سنجش و ارزیابی قرار می گیرد.

وی خاطرنشان کرد: طبق محاسبات انجام شده سالانه حدود 30 هزار نوزاد دارای ناهنجاری می توانند در ایران متولد شوند که ما هم اکنون با انجام غربالگری توانسته ایم از ایجاد 8 تا 9 هزار ناهنجاری پیشگیری کنیم؛ به عبارت دیگر سالانه 8 تا 9 هزار مجوز قانونی برای سقط جنین صادر می شود.

وی تصریح کرد: غربالگری تست تشخیصی نیست. در واقع با غربالگری مشخص می شود، کدام از بارداری ها کم خطر و کدامیک پر خطر هستند. غربالگری با انجام سونوگرافی NT و آزمایش خون NIPT انجام می شود.

هاشمی اظهارداشت: قیمت این نوع سونوگرافی با سونوگرافی بارداری برابر است. همچنین آزمایش غربالگری هزینه زیادی ندارد اما اگر چنانچه تحت پوشش بیمه قرار گیرد، مادران بیشتری که در معرض ریسک متوسط قرار دارند می تواند با خیال راحت این آزمایش را انجام دهند؛ در حال حاضر اگر افراد قادر به پرداخت این هزینه ها نباشند، تست های جایگزین برای این منظور وجود دارد.

این متخصص کنترل بارداری گفت: 85 درصد افرادغربال شده به عنوان فردی سالم از این سیستم خارج می شوند. تنها یک درصد از غربالگری ها همراه با بارداری پرخطر است و برای حدود 14 درصد نیز باید تست تشخیصی( ژنتیک) انجام دهند؛ در این آزمایش آمنیوسنتز و نمونه برداری از پرزهای جفتی(CVS) انجام می شود.

وی تاکید کرد: در حال حاضر برخی اظهار کرده اند آزمایش آمنیوسنتز(روشی برای نمونه برداری از مایع آمنیون است که برای تشخیص اختلالات کروموزومی و نقایص لوله عصبی استفاده می شود) در مرگ جنین نقش دارد اما طبق مطالعات و مستندات علمی قوی دنیا ، میزان از بین رفتن جنین با انجام این آزمایش کم بوده و اگر این تست در شرایط مناسب و توسط افراد صاحب صلاحیت و اندیکاسیون صحیح انجام شود، بسیار ارزشمند است.

به گفته وی، این آزمایش ها ضمن نیاز نداشتن به بستری شدن افراد، عوارض جانبی هم به همراه ندارند و صد در صد می توانند مشخص کنند که فرزند دارای ناهنجاری است یا خیر.

غربالگری برای سلامت جامعه بسیار مفید است
هاشمی به سیاست های اخیر مجلس شورای اسلامی پیرامون حذف غربالگری جنین اشاره کرد و گفت: غالبا باید تعداد افرادی که غربالگری می شوند، سالم باشند. ما برای پیدا کردن تعداد محدودی از جامعه است که غربالگری را انجام می دهیم. این تعداد محدود هیچ تاثیری روی جمعیت ندارند اما انجام تست های غربالگری برای سلامت جامعه بسیار مفید است.

این فلوشیپ طب مادر و جنین افزود: طبق برخی سوء تفاهم ها، سناریویی در جامعه ایجاد شده که سیستم وزارت بهداشت، درمان و خدمات پزشکی زنان را مجبور به انجام تست های غربالگری و سقط جنین های ناهنجار می کند، حال مجلس شورای اسلامی قصد دارد مانع انجام این اجبار شود. در حالی که به هیچ وجه اینگونه نیست؛ مادران هیچگاه مجبور به انجام غربالگری نبودند و هنگامی که ناهنجاری تشخیص داده می شود، کسی آنها را مجبور به سقط جنین نمی کند. انجام غربالگری و سقط جنین تماما به اختیار خانواده هاست.

وی اظهارداشت: اگر انجام غربالگری در کشور محدود شود، 9 هزار ناهنجاری به جامعه تحمیل خواهد شد که بار روانی، اقتصادی بی شماری را برای جامعه و خانواده ها ایجاد می کند. پیشگیری از 9 هزار ناهنجاری، 64 صدم موالید یک سال است. عملا به هیچ وجه این مساله ربطی به افزایش جمعیت ندارد اما نقش مهمی در سلامت جامعه ایفا می کند. متاسفانه اکنون این مساله را به بحث افزایش جمعیت ارتباط داده اند.

سهم پنجاه درصدی ایران در غربالگری جنین
وی به سیناپرس گفت: هم اکنون غربالگری در تمام دنیا اختیاری بوده و روند آن نیز مانند ایران است. در حال حاضر فقط در چند کشور محدود مانند اتریش به دلیل مسایل اعتقادی، غربالگری انجام نمی شود و افرادی که تمایل به انجام این کار را دارند به کشورهای همجوار می روند و اقدام به انجام این آزمایش ها می کنند. در کشور هلند نیز درخواست غربالگری به دلیل اینکه تحت پوشش خدمات بیمه نیست، پایین است و افراد به لحاظ مالی تمایلی به انجام غربالگری ندارند. در حالی که اسکن ناهنجاری در این کشور به دلیل تحت پوشش بودن بیمه، 90 درصد است.

به گفته وی، در حال حاضر غربالگری در کشورهای توسعه یافته بیش از 70 درصد و در ایران تقریبا 50 درصد است.

هاشمی غربالگری و داشتن فرزند سالم را یک مطالبه عمومی مادران این مرز و بوم دانست و با اشاره به اهمیت این مساله در مناطق محروم اظهارداشت: هم اکنون در مناطق محروم نیز با ارایه آموزش های لازم خانواده ها کاملا انتخاب انجام دادن یا ندادن غربالگری را دارند. عدم اطلاع رسانی این مساله یک نوع بی عدالتی اجتماعی است. حق یک زن عشایری و روستایی است که نسبت به این مساله آگاه باشد تا پس از 9 ماه رنج بارداری، صاحب فرزندی معلول یا دارای ناهنجاری نشود. اکنون وظیفه دولت و تمام کسانی که در سیستم بهداشتی کار می کنند این است که روند تسهیل شده ای را در اختیار مادران قرار دهند تا آنها بدون تحمیل هیچ بار روانی و اقتصادی صاحب فرزندی سالم باشند.