بیست و پنجم نوامبر روز جهانی حذف خشونت علیه زنان

بیست و پنجم نوامبر روز جهانی حذف خشونت علیه زنان است. خشونت، به غلط، در ذهن بسیاری محدود به خشونت فیزیکی است؛ آزارهای جنسی و جسمی، کتک‌ زدن زنان، واداشتن آنها به رابطۀ جنسی و ... اما چرا خشونت‌های کلامی را نادیده می‌انگاریم؟ اگر نگوییم همۀ زنان، اغلب زنان دست‌کم یک‌بار تلخی و آزار متلک‌پرانی و شوخی‌های تحقیرآمیز و جنسیتی را تجربه کرده‌اند که از مصادیق بسیار رایج خشونت علیه زنان است. متأسفانه، این دست از خشونت‌ها چنان معمول‌اند که گویی به‌مثابه بخشی از عرف جامعه پذیرفته شده‌اند. آنچه تأسف‌بارتر است عادت کردن زنان به این ادبیات و حتی استفاده از آن برای اثبات قدرت و در اصطلاح «کم نیاوردن» در محیط‌های اغلب مردانۀ کاری و اجتماعی است.
مصداق دیگر خشونت‌های کلامی علیه زنان را می‌توان در تجربه‌های زیستۀ اغلب زنان نابارور یافت؛ تحمل سرزنش‌ها، زخم‌زبان‌ها و مقصر انگاشته شدن‌ها از سوی اطرافیان. گویی باروری امری کاملاً زنانه است و در رخ دادن یا ندادنش مردان هیچ نقشی ندارند. همان‌گونه که در بارداری‌های ناخواسته همواره زنان سرزنش می‌شوند و جملۀ «چرا مراقب نبودی؟» را می‌شنوند، در ناباروری هم باید به‌تنهایی این بار را به دوش بکشند. آمارها نشان می‌دهند که در ایران سهم علت‌های مردانۀ ناباروری بیش از علت‌های زنانه است، اما همچنان زنان‌اند که باید «داغِ» نازایی را بر پیشانی‌شان بپذیرند. اندوه و اضطراب چنین موقعیتی سنگین‌تر هم می‌شود، وقتی این برچسب‌ها، زخم‌زبان‌ها، تحقیرها و ترحم‌ها از سوی هم‌جنسان‌شان باشد.
بدیهی است که نقش و مسئولیت تاریخی مردان در تداوم چرخۀ انواع خشونت علیه زنان انکارنشدنی است، اما آیا زنان خود در این چرخه نقشی نداشته‌اند؟ آیا زنان خود در عرصه‌های گوناگون این خشونت را بازتولید نکرده‌اند؟ وقتی به شوخی‌های جنسیتی می‌خندند، وقتی از ادبیات جنسیت‌زده استفاده می‌کنند، وقتی در جایگاه مادر یا معلم به دختران و پسران خود پرهیز از خشونت‌ورزی و پذیرش خشونت را نمی‌آموزند، وقتی کلیشه‌های جنسیتی را تاب می‌آورند و حتی گاه برای پیشرفت و رسیدن به خواسته‌هایشان از آنها استفاده می‌کنند، آیا در حال کمک کردن به مردان برای ادامه یافتن این چرخه نیستند؟
هما محمودزاده