آزواسپرمی یعنی نداشتن اسپرم در مایع منی که می‌تواند ناشی از وجود انسداد در مسیر تولید اسپرم تا انزال (آزواسپرمی انسدادی) یا تولید نشدن اسپرم (آزواسپرمی غیرانسدادی) باشد.

علل آزواسپرمی:

- از کارافتادگی اولیه بیضه، سندرم کلاین‌فلتر

- ریزحذف‌های کروموزوم Y

- ناباروری ناشی از مشکلات ژنتیکی (کاریوتایپ)

- ناباروری ژنتیکی بدون علت مشخص

- از کارافتادگی ثانویه بیضه، سندرم کالمن

- کمبود گنادوتروپین‌ها بدون علت مشخص

- تومور هیپوتالاموس یا هیپوفیز

- هایپرپرولاکتینمی (افزایش پرولاکتین)

- درمان سرطان (شیمی‌درمانی، پرتودرمانی، جراحی)

- مصرف مواد و داروهای سرکوبگر عملکرد هیپوفیز (استروئیدهای آنابولیک، الکل و... )

- مکمل‌های تستوسترون

- هایپرپلازی مادرزادی آدرنال

- بیماری شدید (سرطان، از کارافتادگی کبد و کلیه و ... )

- کم‌خونی سلول‌های داسی شکل

- هماکروماتوز (افزایش آهن در بدن)

- خودایمنی نسبت به اسپرم (واکنش دفاعی سیستم ایمنی بدن به اسپرم)

- قرارگرفتن در معرض سموم، آفت‌کش‌ها، حرارت شدید و ...

- بیضۀ نزول نکرده

- انسداد یا نبودِ مادرزادی مجرای اسپرم‌بَر

- واریکوسل

- التهاب اپیدیدیم

- انسداد مجرای انزال

- آسیب یا جراحی کیسۀ بیضه

- سندرم یانگ (غلظت و چسبندگی ترشحات ریه)

- عمل وازکتومی (بستن لوله‌های اسپرم‌بر)

درمان:

همانطور که گفته شد، آزواسپرمی می‌تواند انسدادی یا غیرانسدادی باشد. انسداد ممکن است ناشی از عفونت، جراحی، کیست پروستات، زخم و یا نبود مادرزادی وازدیفرن باشد. به.جز موارد مادرزادی، اغلب موارد را می‌توان با میکروجراحی یا جراحی آندوسکوپی ترمیم کرد.

برخی موارد آزواسپرمی غیرانسدادی (موارد برگشت‌پذیر مثل سندرم کالمن، بالارفتن پرولاکتین و واریکوسل) را می‌توان با دارو درمان کرد. در دیگر موارد، تنها امید، گرفتن اسپرم از بافت بیضه و استفاده از روش‌های کمک‌باروری مانند IVF است.

البته فقط ۵۰ تا ۶۰ درصد از مردان مبتلا به آزواسپرمی اسپرم قابل استفاده برای درمان در بافت بیضه دارند. یکی از نکاتی که باید بدان توجه کرد، این است که همیشه فاکتورهایی مثل اندازه بیضه، آنالیز مایع منی و سطح FSH، برای پیش‌بینی اینکه بافت بیضه اسپرم قابل استفاده دارد یا نه، کافی نیست. در این موارد، می‌توان از یک تکنیک خاص نمونه‌برداری، یعنی آسپیراسیون با سوزن ظریف (FNA mapping) استفاده کرد.

اگر نتوان از بافت بیضه نیز اسپرم مناسب برای IVF یا میکرواینجکشن به دست آورد، تنها راه باقی‌مانده، استفاده از جنین اهدایی است.