اووفروکتومی به یک نوع جراحی گفته می‌شود که در آن یک یا هردو تخمدان را خارج می‌کنند. در بیشتر موارد، اووفروکتومی به همراه هیسترکتومی (برداشتن رحم) و در بعضی موارد همراه با برداشتن لوله‌های رحمی انجام می‌شود.

بعد از برداشتن یک تخمدان، ممکن است عملکرد طبیعی هورمون‌ها در خانمی که یک تخمدان او برداشته شده است، حفظ شود. اما در صورتی که هردو تخمدان برداشته شود، فرد دچار یائسگی می‌گردد. یعنی روند قاعدگی به‌دلیل عدم وجود استروژن و دیگر هورمون‌هایی که تخمدان آن‌ها را ترشح می‌کند، متوقف می‌شود. اووفروکتومی از طریق برشی از روی شکم (یک برش طولی از ناف به طرف استخوان پوبیس و یا یک برش عرضی در راستای استخوان بوبیس) یا از طریق لاپاراسکوپی انجام می‌شود.

نقش تخمدان چیست؟

تخمدان‌ها سازندۀ اولیه استروژن، پروژسترون‌ها و آندروژن‌هایی مثل تستوسترون هستند، ولی یکی از مهم‌ترین وظایف آن حفظ سیکل هورمونی ماهانه در خانم‌ها است. با برداشتن تخمدان‌ها، سطح هورمون‌های مهمی مانند استروژن، به‌طور معنی‌داری در جریان خون کاهش می‌یابد.

در چه شرایطی اووفروکتومی به بیمار کمک می‌کند؟

اووفروکتومی ممکن است به دلیل بیماری‌های التهابی لگن، بارداری خارج رحمی، اندومتریوز (حضور آندومتر در خارج رحم) و یا کیست‌ها یا تومورهای خوش‌خیم یا بدخیم صورت گیرد.

سرطان تخمدان یک مشکل جدی است و تخمین زده شده است که از هر 70 زن در ایالات متحده یک زن را تهدید می‌کند. با توجه به این که این سرطان‌ها در مراحل اولیه خود علائم واضحی نشان نمی‌دهند و پس از استقرار و پیشرفت، به‌تدریج باعث بروز علائمی چون درد شکمی، احساس توده و یا خونریزی غیرطبیعی می‌گردند، درمانشان دشوار است.

از آنجا که فعالیت تخمدان‌ها به‌طور طبیعی پس از سن 50-45 سالگی متوقف می‌شود، بعضی از پزشکان برای حذف خطر بروز سرطان تخمدان، هردو تخمدان را در خانم‌های بالای سن 50-45 سال، هنگام برداشتن رحم (هیسترکتومی) خارج می‌کنند. با این وجود، هنوز هم برداشتن تخمدان‌ها برای پیشگیری از بروز سرطان در انجمن‌های پزشکی مورد بحث و اختلاف نظر است.

پیش از جراحی به‌دلیل کاهش خطر ابتلای سرطان تخمدان، باید آثار منفی و مثبت برداشتن تخمدان‌ها در بیمار کاملاً بررسی شود و آگاهی‌های لازم در مورد علت برداشتن تخمدان و خطرات و یا مزایای باقی‌ماندن آن در لگن برای بیمار توضیح داده شود تا در تصمیم‌گیری به بیمار کمک شده باشد.

اووفروکتومی چه مشکلاتی را به‌دنبال دارد؟

اووفروکتومی باعث کاهش ناگهانی و محسوس هورمون‌های در گردش در بدن خانم‌ها می‌گردد. از علائم آن می‌توان به حالت گُرگرفتگی و خستگی واژن اشاره کرد. بعضی از عوارض ناشی از آن ناخوشایند و زیان‌آور است. هورمون‌های تخمدان نقش بسیار مهمی در متابولیسم پروتئین، کلسیم، استخوان و کربوهیدرات‌ها دارند و همچنین، در روند متابولیسم در کبد، ریه، مغز و دیگر سیستم‌ها نقش دارند. اووفروکتومی قبل از یائسگی بدن را از مزایای این هورمون‌ها محروم می‌کند. مطالعه‌ها نشان می‌دهد زنانی که اووفروکتومی شده‌اند، بیشتر از خانم‌هایی که این عمل را انجام نداده‌اند، دچار آرترواسکلروز عروق قلبی (تصلب شرایین) می‌شوند. اووفروکتومی همچنین خطر پوکی استخوان را بالا می‌برد. اما همۀ این عوارض جانبی به‌طور محسوسی با استروژن درمانی کاهش می‌یابد.