سندرم تخمدان پلی‌کیستیک که در اصطلاح عامیانه به آن تنبلی تخمدان هم گفته می‌شود، اختلالی است که پزشکان آن را با عدم تعادل در هورمون‌های زنانه مرتبط می‌دانند. این عدم تعادل می‌تواند به علائمی منجر شود و قدرت باروری خانم‌ها را تحت تأثیر قرار دهد.

در زنانی که در سنین باروری قرار دارند، هر ماه کیست‌های حاوی مایع کوچکی در تخمدان‌ها شکل می‌گیرد که به آن فولیکول گفته می‌شود. هورمون‌های زنانه، از جمله استروژن، باعث می‌شوند که یکی از این فولیکول‌ها تخمک بالغ تولید کند. سپس تخمدان این تخمک را از داخل فولیکول آزاد می‌کند.

در خانم‌های مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOs) تعادل هورمون‌های زنانه به هم می‌ریزد. این عدم تعادل مانع رشد و آزاد شدن تخمک‌ها می‌شود. بدون وجود یک تخمک بالغ، بارداری ناممکن است.

این عدم تعادل هورمونی ممکن است شامل افزایش هورمون تستوسترون نیز باشد که در وهلۀ نخست یک هورمون مردانه است. یعنی خانم‌ها هم این هورمون را تولید می‌کنند، اما به میزان خیلی کم.

متخصصان هنوز علت بروز سندرم تخمدان پلی‌کیستیک را نیافته‌اند، اما مطالعات نشان می‌دهند که این بیماری ممکن است زمینۀ ژنتیکی داشته باشد. یعنی اگر مادر یا خواهر یک خانم مبتلا به این سندرم باشد، احتمال ابتلای وی به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک بیشتر است.

افزون بر علل ژنتیکی، افزایش سطح انسولین در بدن نیز باعث می‌شود که احتمال ابتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک افزایش یابد. انسولین هورمونی است که پانکراس آن را تولید می‌کند و کارکردش تبدیل قند موجود در غذاها به انرژی است. مبتلایان به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک اغلب دچار مقاومت به انسولین‌اند. مقاومت به انسولین باعث افزایش سطح قند خون می‌شود که این وضعیت باعث می‌شود بدن انسولین بیشتری تولید کند. انسولین زیاد باعث می‌شود تستوسترون بیشتری تولید شود و در نتیجه برخی علائم سندرم تخمدان پلی‌کیستیک بروز کند.

علائم:

علائم سندرم تخمدان در هر زمان از سنین باروری ممکن است بروز کنند و البته ممکن است متغیر باشند. علائم شایع سندرم تخمدان پلی‌کیستیک عبارت‌اند از:

- رشد موهای زائد، به‌ویژه در صورت، سینه و کمر

- بروز آکنه و لکه‌های تیره در پوست

- افزایش وزن

- نازک شدن موهای سر

- ناباروری

- پریودهای نامنظم

- کیست‌های تخمدانی

- افسردگی

البته مبتلایان به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک لزوماً همۀ این علائم را ندارند.

تأثیر سندرم تخمدان پلی‌کیستیک بر باروری:

سندرم تخمدان پلی‌کیستیک به شیوه‌های مختلف می‌تواند باعث کاهش توان باروری شود. به دلیل افزایش سطح تستوسترون یا بالغ نشدن فولیکول‌های تخمدانی، ممکن است تخمک‌گذاری رخ ندهد. حتی اگر تخمک‌گذاری رخ دهد، عدم تعادل هورمونی ممکن است مانع رشد مناسب اندومتر، یعنی بافت دیوارۀ داخلی رحم، شود و در نتیجه، تخمک آزادشده و لقاح‌یافته نتواند لانه‌گزینی کند.

افزون بر این‌ها، این عدم تعادل هورمونی باعث بی‌نظمی در قاعدگی و تخمک‌گذاری می‌شود و این بی‌نظمی بارداری را دشوار می‌کند. بنابراین، سندرم تخمدان پلی‌کیستیک به روش‌های مختلف باعث ناباروری زنان می‌شود.