برای بررسی رابطۀ هورمون پرولاکتین و ناباروری زنان، ابتدا باید بدانیم که پرولاکتین چیست. پرولاکتین یکی از چند هورمونی است که از غدۀ هیپوفیز ترشح می‌شوند. این هورمون چند نقش مختلف در بدن دارد، اما شاید مهم‌ترین آن‌ها تحریک تولید شیر در زنان، پس از زایمان باشد. در دوران بارداری سطح پرولاکتین بالا می‌رود تا غدد شیری در پستان زنان بزرگ شود و برای شیردهی آماده شود. همچنین، این هورمون به ترشح شیر از پستان کمک می‌کند.

در چند ماه نخست شیردهی، سطح بالای پرولاکتین باعث توقف تخمک‌گذاری می‌شود. به همین دلیل است که معمولاً سیکل قاعدگی زنان در این ماه‌ها متوقف می‌شود و نمی‌توانند باردار شوند. با گذشت زمان، سطح پرولاکتین پایین می‌آید و چرخۀ تخمک‌گذاری و قاعدگی به روال قبل برمی‌گردد.

حال ببینیم چه رابطه‌ای بین پرولاکتین و ناباروری وجود دارد. سطح بالای پرولاکتین می‌تواند موجب ناباروری شود. اصطلاح دیگر برای سطح بالای پرولاکتین، هایپرپرولاکتینمی است. زنانی که باردار یا شیرده نیستند، باید سطح پرولاکتین آن‌ها پایین باشد. اگر سطح پرولاکتین در زنانی که باردار یا شیرده نیستند، به‌شکل غیرمعمول بالا باشد، ممکن است نتوانند باردار شوند.

پرسش بعدی این است که افزایش پرولاکتین چگونه می‌تواند باعث ناباروری شود. پاسخ این است که افزایش سطح پرولاکتین به روش‌هایی مختلف می‌تواند توان باروری را کاهش دهد. نخست، بالابودن سطح پرولاکتین می‌تواند باعث توقف تخمک‌گذاری شود. در این صورت سیکل قاعدگی هم متوقف می‌شود.

 در مواردی که افزایش پرولاکتین شدید نباشد، ممکن است موجب اختلال یا تأخیر در تخمک‌گذاری شود. این گروه از زنان پریودهای نامتناوب یا نامنظم دارند.

در مواردِ خفیفِ بالارفتن پرولاکتین، ممکن است پریودها منظم باشند، اما پس از تخمک‌گذاری پروژسترون به‌حد کافی تولید نشود. کمبود پروژسترون پس از تخمک‌گذاری ممکن است موجب ضعف دیوارۀ رحم برای لانه‌گزینی جنین شود. برخی از زنانی که این مشکل را دارند، ممکن است مدت کوتاهی پس از تخمک‌گذاری پریودشان شروع شود.

اما افزایش سطح پرولاکتین چه علائمی دارد؟ برخی از زنان که سطح پرولاکتین در بدن آن‌ها افزایش می‌یابد، ممکن است قاعدگی نداشته باشند یا سیکل قاعدگی‌شان نامنظم باشد. علامت احتمالی دیگر افزایش پرولاکتین، ترشح داشتن پستان است. این ترشحات به‌دلیل تلاش هورمون پرولاکتین برای تحریک تولید شیر در پستان است. ترشح شیرمانند از پستان در زنانی که باردار نبوده‌اند، گالاکتوره نامیده می‌شود. در بعضی موارد این ترشحات خودبه‌خود است و در بعضی موارد با فشاردادن نوک پستان رخ می‌دهد.