? سندرم تحریک بیش از حد تخمدان یکی از عوارض احتمالی آی وی اف است‌ که در اثر مصرف داروهای تحریک تخمک‌گذاری رخ می‌دهد. در این سندرم، تخمدان‌ها متورم می‌شوند و مایعی از تخمدان‌ها به داخل بدن نشت پیدا می‌کند. این عارضه بیشتر در بین خانم‌های مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک که تحت درمان ناباروری قرار می‌گیرند، دیده می‌شود.
در گذشته سندرم تحریک بیش از حد تخمدان یکی از عوارض شایع آی وی اف بود اما با تدوین پروتکل‌ها و راهبردهای دارویی دقیق‌تر بروز این سندرم به شکل شدید بسیار نادر است و اغلب مواردی که رخ می‌دهد، خفیف است و باعث بروز مشکل نمی‌شود اما اگر این سندرم به شکل شدید بروز یابد، می‌تواند تهدیدکننده حیات باشد.

? شیوع سندرم تحریک بیش از حد تخمدان:
در گذشته میزان شیوع این سندرم در خانم‌هایی که در سیکل آی وی اف قرار می‌گیرند بیش از ۱۰ درصد بود اما اکنون به کمتر از ۵ درصد رسیده است. میزان شیوع موارد شدید و خطرناک این سندرم هم کمتر از ۱ درصد و بسیار نادر است.

? علل بروز سندرم تحریک بیش از حد تخمدان:
در اغلب موارد این عارضه به‌دنبال افزایش بیش از حد هورمون بارداری (hCG) رخ می‌دهد که این افزایش ناشی از مصرف داروهای تحریک تخمک‌گذاری برای دریافت تعداد زیادی تخمک در یک سیکل برای انجام آی وی اف است‌. در موارد بسیار بسیار نادر ممکن است برخی جهش‌های ژنتیکی در برخی گیرنده‌های هورمونی، بدون دریافت هیچ‌گونه دارویی، باعث بروز این سندرم شود. مصرف داروهای تحریک تخمک‌گذاری باعث می‌شود عروق احاطه‌کننده تخمدان‌ها مایعی از خود نشت دهند و گاهی این مایع به داخل شکم یا نواحی دیگر می‌رود و باعث بروز علائمی همچون تورم، درد، تهوع، استفراغ، احساس تشنگی فزاینده می‌شود. در موارد شدید، ممکن مشکلات تنفسی و کاهش ادرار هم رخ دهد.

? علائم سندرم تحریک بیش از حد تخمدان:
علائم این سندرم بر اساس میزان شدت آن متفاوت است. در موارد خفیف تا متوسط، معمولاً این علائم دیده می‌شود:
? درد شکم
? تورم و نفخ در شکم
? افزایش وزن
? تهوع
⬅️ در موارد شدید این علائم ممکن است بروز پیدا کند:
? افزایش وزن شدید
? تهوع و استفراغ شدید
? ورم شدید شکم
? مشکلات تنفسی
? لخته شدن خون
? کاهش ادرار
? نارسایی کلیه
? درد شدید شکم

? راه‌های تشخیص سندرم تحریک بیش از حد تخمدان:
این سندرم با روش‌های مختلف تشخیص داده می‌شود، از جمله:
? معاینه: اندازه‌گیری وزن و دور کمر برای بررسی علائم تورم در شکم
? سونوگرافی: برای بررسی وجود مایع آزاد در شکم و لگن و همچنین برای ارزیابی اندازه تخمدان‌ها
? رادیوگرافی قفسه سینه: برای بررسی وجود مایع در سینه
? آزمایش خون: برای بررسی سطح هورمون‌ها

? راه‌های درمان یا مدیریت سندرم تحریک بیش از حد تخمدان:
درمان این سندرم به شدت علائم آن بستگی دارد. هدف اصلی درمان، مدیریت علائم و پیشگیری از بروز مشکلات بیشتر است.
در موارد خفیف تا متوسط سندرم تحریک بیش از حد تخمدان، علائم به‌تدریج کم می‌شوند و از بین می‌روند و معمولاً این موارد توصیه می‌شود:
? خودداری از انجام کارهای سخت و سنگین
? افزایش مصرف مایعات
? مصرف مسکن‌ ساده (استامینوفن) برای کاهش علائم
? اندازه‌گیری هرروزه وزن
? دقت کردن به علائم برای پیشگیری از شدت یافتن آنها

⏺️ در موارد شدید سندرم تحریک بیش از حد تخمدان معمولاً بیمار باید در بیمارستان بستری شود. درمان‌های موارد شدید این سندرم عبارتند از:
? اصلاح دوز داروهای مربوط به درمان ناباروری
? دریافت مایعات وریدی (سِرُم)
? فریز جنین‌ها و موکول کردن انتقال جنین به سیکل‌های بعد (تا زمان برگشتن تخمدان‌ها به حالت عادی)
? تخلیه مایع آزاد در شکم
? تجویز داروهایی برای کاهش علائم و یا کاهش فعالیت تخمدان‌ها

? توجه کنید که در صورت بروز علائم، حتی خفیف، حتماً با پزشک‌تان تماس بگیرید و در صورت بروز علائم شدید، درنگ نکنید و به بیمارستان مراجعه کنید.